“ကမာၻေၿမေပၚက နတ္တမန္ကေလး”

ကားခ်င္းဆိုင္တိုက္မိလို႔ ကၽြန္ေတာ္ရဲ႕ ကားဟာ ေၾကမြသြားတယ္။ မ်က္ႏွာတစ္ၿခမ္းနဲ႔ လည္ပင္းတ၀ိုက္ ေသြးခ်င္းခ်င္းနီေနၿပီး အပ်က္အစီးပံုၾကားထဲမွာ ပိတ္မိေနတယ္။ နာက်င္မႈ၊ ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္မႈ၊ အားကိုးရာမဲ့မႈ၊ စိတ္ရႈပ္ေထြးမႈမ်ားနဲ႔ လႊမ္းၿခံဳေနတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ေဘးမွာ ဒူးေထာက္ထိုင္ခ်လိုက္ၿပီး လက္ကို အသာအယာဆုပ္ကိုင္ ႏွစ္သိမ့္အားေပးတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ကရုဏာစကားေၾကာင့္ နာက်င္မႈနဲ႔ စိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြ ၾကားထဲကပဲ စိတ္တည္ၿငိမ္မႈကို ရရွိခဲ့တယ္။ အဲဒီသူငယ္ခ်င္းကို ကၽြန္ေတာ္က “ကမာၻေၿမေပၚက နတ္တမန္ကေလး” လို႔ အမည္ေပးထားခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို နတ္တမန္ေလးေတြကို ဘယ္လို စိတ္ခံစားခ်က္ေတြက ေစလႊတ္လိုက္သလဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မသိႏိုင္ပါဘူး။ သိႏိုင္တာကေတာ့ စာနာမႈေပၚမွသာ ကရုဏာၿဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာပါ။

စာနာမႈၿဖစ္လာဖို႔ မွ်ေ၀ခံစားတတ္ရမယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အတြင္းကမာၻကို ထိုးထြင္းသိၿမင္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့အခ်က္ပါပဲ။ အာရံုခံဆဲလ္ေတြဟာ သူတစ္ပါးရဲ႕ ဒုကၡကို ကိုယ့္ဒုကၡသဖြယ္ ရႈႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ၾကဥ္းေပးပါတယ္။

သူမ်ားအေၾကာင္းကို စိတ္၀င္တစား ေလ့လာၾကဖို႔လိုပါတယ္။ ခံစားခ်က္ခ်င္း နီးစပ္သြားေအာင္လည္း ၾကိဳးစားၾကရမယ္။ ဒါမွသာ သာမန္စာနာမႈ Sympathy ဟာ ကိုယ္တိုင္ၿဖစ္သလို ခံစားရမႈ Empathy အၿဖစ္ ေၿပာင္းလဲသြားႏိုင္မယ္။

လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ (ေပ်ာ္ရႊင္မႈ သို႔မဟုတ္ မႏွစ္ၿမိဳ႕ မႈကိုၿပတဲ့) မ်က္ႏွာအမူအရာကို လိုက္တုၾကည့္တဲ့အခါ ခုနကေၿပာတဲ့ ကိုယ္တိုင္ၿဖစ္သလို တစ္ေသြမတိမ္း ခံစားရမႈဟာ ပိုမိုအားေကာင္းလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ တစ္ဖက္သားအေပၚမွာ အာရံုစူးစိုက္ တုပေလေလ ပိုပိုၿပီး အားေကာင္းေလေလပါပဲ။


၁၉၀၉ ခုႏွစ္ေလာက္ကတည္းက အဂၤလိပ္စာေပထဲကို ေရာက္လာတဲ့ Einfuhlung ဆိုတဲ့ ဂ်ာမန္စကားလံုး တစ္လံုးရွိပါတယ္။ ခုေတာ့ အဂၤလိပ္လို Empathy လို႔ ၿဖစ္ေနပါၿပီ။ သူ႔ရဲ႕ မူရင္း အဓိပၸာယ္က “ထဲထဲ၀င္၀င္ ခံစားၿခင္း” entering into feelings တစ္ဖက္သားရဲ႕ ခံစားခ်က္ကို တတ္ႏိုင္သေရြ႕ တစ္ေသြမတိမ္း ထဲထဲ၀င္၀င္ တုပခံစားတာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အာရံုခံဆဲလ္ေတြ အားေကာင္းရင္ အားေကာင္းသေလာက္ စာနာမႈ ဆိုတာဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရင္ထဲကို ၿမန္ၿမန္ဆန္ဆန္ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။

စိတ္ပညာမွာေတာ့ Empathy ဆိုတဲ့ စကားကို အဓိပၸာယ္ သံုးမ်ိဳးနဲ႔ ေၿပာဆိုသံုးစြဲေနၾကပါတယ္။ တစ္ပါးသူရဲ႕ ခံစားခ်က္ကို သိၿခင္း၊ တစ္ပါးသူခံစားသလို ခံစားၿခင္း၊ တစ္ပါးသူရဲ႕ ဆင္းရဲဒုကၡကို ကရုဏာနဲ႔ တံု႔ၿပန္ ကူညီၿခင္းတို႔ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီသံုးမ်ိဳးဟာ အစဥ္အတိုင္းပါပဲ - သတိထားမိတယ္၊ ခံစားရတယ္၊ ကူညီတယ္။

“ေမြးရာပါ ဗီဇစာနာမႈ” Primal Empathy ဟာ ဦးေႏွာက္တစ္ေနရာတည္းမွာ ၿဖစ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ အေၿခအေနေပၚ မူတည္ၿပီး ဦးေႏွာက္ရဲ႕ ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ႏိုးၾကားတက္ၾကြေစတာ ၿဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေပးပို႔သူရဲ႕ အေရးအရာဟာ လက္ခံသူရဲ႕ အေရးအရာ ၿဖစ္လာပါတယ္။ အေတြးေတြ ခံစားခ်က္ေတြကို ရွယ္ယာလုပ္လိုက္တာနဲ႔ပဲ ဦးေႏွာက္ႏွစ္ခုၾကားမွာ လက္ေရးတို Shorthand နဲ႔ ပံုတူေကာ္ပီကူးလိုက္သလို ၿဖစ္သြားပါတယ္။ အခ်ိန္ဆိုင္းစရာမလို၊ စကားလံုးေတြနဲ႔ ရွင္းၿပစရာ မလိုေလာက္ေအာင္ပါပဲ။


ေက်းဇူးတင္စြာၿဖင့္
yu ya