“ ေရာက္လာၿပန္ေပါ့ ေနာက္တစ္ခါ ”

ဒီမနက္
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အိမ္လာခဲ့သလိုပဲ
ကၽြန္ေတာ္ ႏိုးလာ
ကားတစ္စီး လမ္းမထက္မွာ ေမာင္းလာၿပန္ၿပီ
ဒါခ်ည္း ဒါခ်ည္းပဲလို႔ေတာ့ မထင္ပါ။

မနက္ခင္းေတြမွာ ႏိုးလာရတာခ်ည္းပဲ
ကားကလည္း ေန႔တိုင္း ေမာင္းေနတာပဲ
ဒါေပမယ့္ ... ဒါခ်ည္း ဒါခ်ည္းလည္း မဟုတ္ဘူး။

သီတင္းကၽြတ္က ႏွစ္တိုင္းေရာက္လာစၿမဲ
မႏွစ္က သီတင္းကၽြတ္နဲ႔ ဒီႏွစ္သီတင္းကၽြတ္ မတူၿပန္ပါ။

လူအိုေတြ အဖို႔ထက္
လူပ်ိဳ၊ အပ်ိဳေတြ အဖို႔သာ....

ဆႏၵမြန္ၿဖင့္
yu ya

“ လသာည ”

“ညအခါ...
လသာသာ...
ကစားမလား...
နားမလား.......”


ေက်းဇူးတင္စြာၿဖင့္
yu ya

“ East Coast Park Beach ”

East Coast Park Beach ဟာဆိုရင္ စင္ကာပူကၽြန္းရဲ႕ အေရွ႕ ေတာင္ဘက္ပိုင္းမွာတည္ရွိၿပီး အၾကီးဆံုးနဲ႔ လူၾကိဳက္အမ်ားဆံုး Park ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန႔ ေန႔ခင္းဘက္ 3:45pm မွာ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ မေဟသီတို႔ အိမ္ကေနစထြက္သြားလိုက္တာ ညေန ၅ နာရီေက်ာ္ေလာက္မွ East Coast Park Beach ကို ေရာက္သြားခဲ့ပါေတာ့တယ္။ အၿခားေနရာမ်ားက သိပ္မထူးၿခားေပမယ့္ Area F1 နားက Bedok Jetty ဆိပ္ခံတံတားေလးဟာ တစ္မူထူးၿခားၿပီး အင္မတန္ ႏွစ္သက္တာေၾကာင့္ ေရာက္တိုင္း အၿမဲလိုလို အပန္းေၿဖသြားထိုင္ၿဖစ္ပါတယ္။

Best Wishes,
yu ya

“ ေနရာထိုင္ခင္း၌ ေအးခဲၿခင္း ”

သဘာ၀ေလာကၾကီးထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္အတြက္ ခင္ဗ်ားတို႔အတြက္ ဒါမွမဟုတ္ ၾကမ္းပိုးတစ္ေကာင္၊ ငွက္တစ္ေကာင္အတြက္ ေနရာတစ္ေနရာဟာ အၿမဲလိုအပ္ေနပါတယ္။ ေၿခသလံုးအိမ္တိုင္သမားေတြ အတြက္ေတာင္ လမ္းမေတြေပၚက အလြတ္ေတြက စကၠန္႔တိုင္း ခဏတိုင္းအတြက္ ေနရာေတြ ေပးေနရတယ္ေလ။ ယုတ္စြအဆံုး MRT Station မွာ ေစာင့္ေနရတာကစလို႔ ေပါင္မုန္႔၀ယ္ဖို႔ တန္းစီေနရသည့္တိုင္ေအာင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေနရာတစ္ေနရာ ရွိေနရတယ္၊ အလြတ္တစ္ခုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရေနတာပဲမဟုတ္လား။

ခင္ဗ်ားအေနအထားနဲ႔ စိတ္ခံစားမႈအပါအ၀င္ေပါ့ဗ်ာ ဘယ္ေလာက္ ေနရာ အက်ယ္အ၀န္းလိုအပ္ပါလဲ။ ကၽြန္ေတာ္အတြက္ကေရာ .. ေတြးၾကည့္ရင္ သိပ္တိက်တဲ့ ကိစၥေတာ့မဟုတ္ဘူး။ စၾက၀ဠာၾကီးဟာ သိပ္က်ယ္လြန္းတယ္ မဟုတ္လား။ ကမာၻဆိုတဲ့ ေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ခြဲတမ္းရတယ္။ ေဟာဒီမွာ လူေတြ၊ ေဟာဒီမွာ ငါးေတြ၊ ေဟာဟိုမွာ ငွက္ေတြ။


ခင္ဗ်ားတို႔ စိတ္ထဲမွာ ဗိသုကာတစ္ေယာက္လို ခင္ဗ်ားရဲ႕ ေနရာလြတ္ကို ၾကည့္ေနခဲမိေသးလား။ ဘယ္ေနရာကို ဘယ္လိုေပါ့ဗ်ာ၊ ဟိုဟာေတြး ဒီဟာၿဖည့္ေပါ့။ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပါ့ဗ်ာ။ ကိုယ္ပိုင္ေနရာလြတ္ေတြ ရွိသေရြ႕ ေပါ့။ ဒီေနရာမွာ မေမ့သင့္တာက ခင္ဗ်ားေနရာနဲ႔ ထိစပ္ေနတဲ့ အၿခားေနရာေတြဟာ ခင္ဗ်ားေနထိုင္မႈကို ထုဆစ္ေနတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုတာပါပဲ။ ဆိုလိုတာက ခင္ဗ်ားေနရာရယ္ အဲဒီ ပတ္၀န္းက်င္ရယ္ေပါင္းမွ ေနရာထိုင္ခင္း ၿပည့္စံုတယ္လို႔ ယူဆမိတာပါ။ ခင္ဗ်ားကေတာ့ အိမ္ၿခံရယ္ ပရိေဘာဂေတြကို ေနရာထိုင္ခင္းလို႔ သတ္မွတ္မွာပဲ။ ဒါကလည္း တစ္ေယာက္ခ်င္းစီ ကိစၥေပါ့ေလ။

ဒီေတာ့ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ခင္ဗ်ားကို အေႏွာက္အယွက္ ၿဖစ္ေကာင္းၿဖစ္ေစမယ့္ အရာေတြ ရွိေကာင္းရွိေနမွာပါ။ ကားဟြန္းသံၿဖစ္ၿဖစ္ အသားကင္နံ႔ေတြပဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ ေခြးေဟာင္သံပဲၿဖစ္ၿဖစ္ တစ္ခုခုေပါ့၊ ဒါေပမယ့္ ခင္ဗ်ားတို႔ ေမ့ေနေလာက္တာေလးကို ကၽြန္ေတာ္ ေၿပာဦးမယ္၊ အဓိက ကလည္း အဲ့ဒါပဲ။ ခင္ဗ်ားတို႔ ေနရာမွာ က်က်နန စိတ္လိုလက္ရ ေနလို႔ရေနတာ ခင္ဗ်ားတို႔ေနရာထိုင္ခင္းကိစၥပါပဲ။

ခင္ဗ်ားတို႔ ေနထိုင္မႈကို ဘာေတြက ေထာက္ပံေနတာလဲ၊ ေတြးၾကည့္ၿပီးၿပီလား။ ဘေလာ့ေလးေတြ သြားလည္ၿပီး တခစ္ခစ္နဲ႔ သေဘာက်တာပါမယ္၊ ဖြင့္ထားတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာက လည္ေနတဲ့ ပန္ကာသံေတြပါမယ္၊ Gtalk ကေန တတုန္တုန္ၿမည္လာတဲ့ chatting အသံေတြပါမယ္။ ခပ္လွမ္းလွမ္းက သီခ်င္းသံေတြ ပါခ်င္ပါမယ္၊ တစ္ခါတစ္ရံမ်ား မိုးရြာလို႔ ေရက်သံကေတာင္ ခင္ဗ်ားေကာ္ဖီပူပူေလးကို အရသာ ထပ္ၿဖည့္လိုက္ေသးတယ္မဟုတ္လား။ ခင္ဗ်ားသတိမရဘဲနဲ႔ေတာ့ ဒါေတြဟာ သိပ္သိသာတာခ်ည္းေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္အတြက္ေတာ့ အဲဒါေတြမရွိဘဲနဲ႔ ေနဖို႔ သိပ္မလြယ္ဘူး။ အဆိုးဆံုးေတြထဲမွာေတာင္ မထင္ရွားႏိုင္တဲ့ အေသးအမႊားေလးေတြဟာ တန္ဖိုးၾကီးတယ္လို႔ ၿမင္တယ္ေလ။ ရြဲ႕ ေစာင္းသြားေအာင္ေတာ့ သိပ္ခ်ဲ႕ ၾကည့္စရာေတာ့ မလိုဘူးေပါ့ဗ်ာ။

ကၽြန္ေတာ္ ေနထိုင္မႈထဲ အေတာ္ေလး မရိုးမရြၿဖစ္ရတဲ့ေန႔ေလးကို သတိရေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ထိုင္တယ္ထတယ္၊ လမ္းေလွ်ာက္တယ္၊ စာဖတ္တယ္၊ ေတြးတယ္၊ အိပ္တယ္၊ ဒါပံုမွန္ပဲ။ ထူးၿခားတာေတာ့ မရွိဘူး။ ေနရာထိုင္ခင္း တစ္ခုထဲမွာေနတယ္။ တစ္ေန႔ေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္မလွမ္းမကမ္း ၿမင္ကြင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္ရရွိထားတဲ့ အေရာင္ေလးေပ်ာက္ကြယ္သြားတယ္။ ယိမ္းယိမ္းႏြဲ႔ႏြဲ႔ ၿမက္ခင္းစုေလးေပါ့။ သူဆီက အသံေတြလည္း ရခဲ့တယ္လို႔ ယံုၾကည္ထားတဲ့ ၿမက္ပင္ကေလးေတြေပါ့။ မရွိေတာ့ဘူး။ ေၿမစာေၿမခဲေလးေတြပဲ က်န္ရစ္ခဲ့တယ္။ ဒါ ဘာအတြက္မွ ထူးဆန္းမွာေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီတစ္ေန႔လံုး ဘယ္လိုမွ ေနလို႔မရဘူး၊ သြားကိုက္ေနသလိုလို၊ ေခါင္းအံုေနသလိုလို။ တစ္ခုခုလိုအပ္လာၿပီဆိုရင္ ေသးေသးေလးကအစ ကိုယ့္ဘ၀နဲ႔ ဆိုင္တာခ်ည္းပဲလို႔ ထင္ၾကတာပဲေနာ္။ အဲဒီေန႔ ဘာမွကို လုပ္လို႔မရဘူး။ ေတြးလို႔မရဘူး။ စာဖတ္လို႔မရဘူး။ အဲဒီ ဘာမွ မဟုတ္တဲ့ ၿမက္ပင္ေလးေတြ အကူအညီနဲ႔ ေနထိုင္ေနရတာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ သက္ဆိုင္ေနခဲ့မွန္းေတာ့ ဘာမွ မရွိေတာ့တဲ့ ေနရာအလြတ္ကေလးကို ရင္ဆိုင္မိလိုက္မွ သိလိုက္ ခံစားလိုက္ရတယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔ ၿပန္လာစိုက္သြားတာ ေတြ႔ေတာ့မွ နည္းနည္းေနသာထိုင္သာ ရွိသြားတယ္။ အဲဒါပါပဲ။

ညေနေရာင္ေတာက္ေနတဲ့တိမ္ေတြက ခင္ဗ်ားကို ၿမဴဆြယ္လို႔မရရင္ေတာင္၊ လေရာင္က ခင္ဗ်ားစိတ္ကို ဆြလို႔မရသည့္တိုင္ေအာင္၊ တတုန္တုန္ၿမည္ေနတဲ့ Gtalk ကလူေတြကို မခ်က္ခ်င္သည့္တိုင္ေအာင္ ခင္ဗ်ားပတ္၀န္းက်င္မွာ ခင္ဗ်ားေနထိုင္မႈကို ေထာက္ပံ့ေပးေနတဲ့ ေနရာထိုင္ခင္းရွိေနမွာပါ။ ဒါမွ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ခင္ဗ်ားသြားထဲမွာ မရိုးမရြေလး ၿဖစ္ေနမလားပဲ။ ဒါမွ မဟုတ္ ခင္ဗ်ား လက္လွမ္းမမွီႏိုင္တဲ့ ခင္ဗ်ား ရဲ႕ ေနာက္ေက်ာတစ္ေနရာမွာ ယားစိစိေတာ့ ၿဖစ္ေနဦးမယ္။

ဘာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ ခင္ဗ်ားဟာ ေနရာတစ္ေနရာမဟုတ္ တစ္ေနရာမွာ အၿမဲရွိေနမွာပဲ မဟုတ္လား။

ဆႏၵမြန္ၿဖင့္
yu ya

“ Find a way or make one! ”

Find a way or make one! (လမ္းကို ေတြ႔ေအာင္ရွာ... မေတြ႔ရင္ ေဖာက္တဲ့)

ဒီစကားေလးက အားမရွိဘူးလား။ အားလဲရွိတယ္။ ထိမိတဲ့ အဆိုတစ္ရပ္လဲၿဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ အခက္အခဲနဲ႔ ၾကံဳလာၿပီဆိုရင္ ထြက္ေပါက္ " Outlet " ကို ရွာေတာ့တာပဲ။ ထြက္ေပါက္ရွာတာ သဘာ၀က်ပါတယ္။ အၿပစ္မရွိပါဘူး။ အင္း... အၿပစ္ရွိတာ ေရသာခို ေလွၾကံဳလိုက္ တီထြင္ၾကံဆမႈ မရွိဘဲ လမ္းအို လမ္းေဟာင္း လမ္းမေကာင္းကိုဘဲ ဖက္တြယ္ၿပီး ေလွ်ာက္ေနလို႔ကေတာ့ ခရီးမေပါက္ဘဲ အၿပီးလဲ မေရာက္ႏိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့ဗ်ာ။

ဆႏၵမြန္ၿဖင့္
yu ya

“ လူမႈဘ၀ မူမမွန္ၿခင္း ”

*Emotional Contagion (ခံစားခ်က္ကူးစက္မႈ)
ဒုကၡေရာက္သူ ခံစားရသလို ေဘးလူက ကူးစက္ခံစားရၿပီး သူငါ နယ္ၿခား ေ၀၀ါးသြားၿခင္း။

*Primal Empathy (ဗီဇ စာနာမႈ)
ဒုကၡေရာက္သူ ခံစားရသလို ေဘးလူက ေရးေတးေတးခံစားလိုက္ရၿပီး သူငါနယ္ၿခား ေ၀၀ါးမသြားၿခင္း။

*Cognitive Empathy (ေတြးၾကံစာနာမႈ)
ေတြးၾကံၿပီးမွ ကိုယ္နဲ႔ အေ၀းၾကီးမွာလိုထားထားတဲ့ ဒုကၡေရာက္သူအေပၚ စာနာစိတ္ၿဖစ္ေပၚၿခင္း။

*Sympathy (သာမန္စာနာမႈ)
ဒုကၡေရာက္သူရဲ႕ စိတ္အေၿခကို စာနာခံစားမႈ လံုး၀မပါဘဲ အေၿခအေနကို အသိအမွတ္ၿပဳရံုသက္သက္။

လူတစ္ေယာက္ကို တကယ္ကူညီၿဖစ္ဖို႔ဆိုတာဟာ ထပ္တူထပ္မွ် ခံစားရတဲ့ ဒီဂရီအေပၚ အမ်ားၾကီး မူတည္ေနပါတယ္။ သာမန္စာနာမႈ Sympathy အဆင့္ေလာက္ပဲဆိုရင္ေတာ့ စိတ္ခ်င္းေ၀းေနတဲ့ သူတစ္ေယာက္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ အသိအမွတ္ၿပဳမယ္။ တကယ္ကူညီၿဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းကေတာ့ နည္းပါးေနဦးမွာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။

စိတ္ခ်င္းေ၀းေနမႈဆိုတဲ့ Removed Relationship ဟာ ဗီဇပါ ကူညီလိုစိတ္ Innate Impulse to Help ကို အင္အားခ်ိနဲ႔ေစပါတယ္။ နာလန္မထူႏိုင္တဲ့အထိလည္း အေသသတ္ပစ္ႏိုင္ပါတယ္။ သူမပါဘဲလဲ ထိေရာက္တဲ့ တကယ့္စာနာမႈက မၿဖစ္၊ သူမၿဖစ္ရင္လဲ....။

လူမႈကိစၥမ်ားေၿမာင္လြန္းတာေၾကာင့္ တစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး လမ္းေပၚမွာ လွစ္ခနဲ ေတြ႔လိုက္တာေတာင္ စကားတစ္လံုး မေၿပာၿဖစ္လိုက္။ လူလူခ်င္း နီးလ်က္နဲ႔ေ၀း။ ဒီလို လူမႈေ၀းကြာမႈ Social Distance ေတြဟာ လူမႈဘ၀ မူမမွန္ၿခင္း Anomaly ကို ၿပေနပါသည္။

သို႔ေသာ္လည္း မူမမွန္မႈဆိုတာၾကီးဟာ ၾကာလာေတာ့လည္း မူမွန္မႈတစ္ခုလို ၿဖစ္လာေနတာဟာ ကၽြန္ေတာ္ပဲ ဘေလာ့ေတြ ေရးၿပီး အူေၾကာင္ေၾကာင္ၿဖစ္ေနၿပီလားလို႔ တစ္ခါတစ္ခါ စဥ္းစားမိတိုင္း ... ဟူး.. ေရေသာက္ဦးမွပဲ!!

ွဆႏၵမြန္ၿဖင့္
yu ya

“ ရွားပါးပစၥည္းမဟုတ္ပါဘူး ”

ကမာၻေပၚကလူေတြ မေကာင္းတာလုပ္ႏိုင္သမွ် စဥ္းစာၾကည့္လိုက္။ လူသတ္မယ္၊ မုဒိန္းက်င့္မယ္ဆိုတဲ့ အဆိုးဆံုးေတြကအစ ရိုင္းရိုင္းစိုင္းစိုင္းေၿပာမယ္၊ မရိုးသားဘူး၊ လိမ္မယ္ ဆိုတာေတြ အပါအ၀င္ ၿဖစ္ႏိုင္ေၿခအားလံုးကို ကိန္းဂဏန္းတစ္ခုအေနနဲ႔ ပိုင္းေၿခမွာ ထားလိုက္မယ္။ ပိုင္းေ၀မွာေတာ့ ေန႔စဥ္ တကယ္ၿဖစ္ေနတဲ့ အဆိုးကိန္းဂဏန္းကိုထားမယ္။ ရလာတဲ့အခ်ိဳးဟာ Nearly Zero သုညနားကပ္တဲ့ ဂဏန္းတစ္ခု ၿဖစ္လိမ့္မယ္။ ဘယ္ေလာက္ဆိုးဆိုး အဲဒီေလာက္ပါပဲ။

တစ္ခါ ပိုင္းေၿခကို ဒီအတိုင္းထားၿပီး ပိုင္းေ၀မွာေတာ့ ေန႔စဥ္ အခ်ိန္နဲ႔အမွ် ကၽြန္ေတာ္တို႔ ခ်ိဳခ်ိဳသာသာေၿပာတာ၊ တစ္ေယာက္ကိုတစ္ေယာက္ ကူညီတာစတဲ့ အၿပန္အလွန္ အက်ိဳးေဆာင္မႈေတြကို ကိန္းဂဏန္းတစ္ခုအၿဖစ္ ပိုင္းေ၀မွာ တင္လိုက္မယ္။ ဒီအခ်ိဳးကေတာ့ ၾကင္နာမႈနဲ႔ ရက္စက္မႈ အခ်ိဳးပါပဲ။ အၿမဲတမ္း အေပါင္းကိန္းၿပည့္ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ထင္ေနတာက အႏုတ္ကိန္းၿပည့္ေတြ ၿဖစ္လိမ့္မယ္ထင္ေနတာ။ မဟုတ္ပါဘူး။ ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ အေပါင္းကိန္းၿပည့္ စစ္စစ္ပါပဲ။

ဒီ Mental Exercise က ဘာကိုၿပလဲဆိုေတာ့ အေကာင္းအစုအပံုဟာ အဆိုးအစုအပံုထက္ သာတယ္ဆိုတာပါပဲ။ ဒါဟာ လူ႔သဘာ၀နဲ႔ ပက္သက္လို႔ အလြန္ရိုးစင္းတဲ့ အခ်က္ပါေနာ္။ လူ႔စိတ္ဟာ ေဒါသ၊ မာန၊ အတၱမကင္းေပမယ့္ ေမတၱာ၊ ကရုဏာ၊ သတိ၊ ပညာစတဲ့ အေကာင္းတရားေတြဟာ ေလ့က်င့္ရင္ ေလ့က်င့္သေလာက္ အစြမ္းထက္လာႏိုင္တယ္ဆိုတာကို ၿပပါတယ္။ အေကာင္းက အဆိုးထက္ ပိုအားေကာင္းတယ္ဆိုတာပါပဲ။

ေကာင္းတာေတြဟာ သမိုင္းထဲက ရွားပါးပစၥည္းမဟုတ္ပါဘူး။ ေန႔စဥ္ဘ၀ထဲကပဲ မေရတြက္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေကာင္းေလးေတြ ပါခင္ဗ်ာ။

ဆႏၵမြန္ၿဖင့္
yu ya

“ကမာၻေၿမေပၚက နတ္တမန္ကေလး”

ကားခ်င္းဆိုင္တိုက္မိလို႔ ကၽြန္ေတာ္ရဲ႕ ကားဟာ ေၾကမြသြားတယ္။ မ်က္ႏွာတစ္ၿခမ္းနဲ႔ လည္ပင္းတ၀ိုက္ ေသြးခ်င္းခ်င္းနီေနၿပီး အပ်က္အစီးပံုၾကားထဲမွာ ပိတ္မိေနတယ္။ နာက်င္မႈ၊ ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္မႈ၊ အားကိုးရာမဲ့မႈ၊ စိတ္ရႈပ္ေထြးမႈမ်ားနဲ႔ လႊမ္းၿခံဳေနတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က ေဘးမွာ ဒူးေထာက္ထိုင္ခ်လိုက္ၿပီး လက္ကို အသာအယာဆုပ္ကိုင္ ႏွစ္သိမ့္အားေပးတယ္။ သူ႔ရဲ႕ ကရုဏာစကားေၾကာင့္ နာက်င္မႈနဲ႔ စိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြ ၾကားထဲကပဲ စိတ္တည္ၿငိမ္မႈကို ရရွိခဲ့တယ္။ အဲဒီသူငယ္ခ်င္းကို ကၽြန္ေတာ္က “ကမာၻေၿမေပၚက နတ္တမန္ကေလး” လို႔ အမည္ေပးထားခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို နတ္တမန္ေလးေတြကို ဘယ္လို စိတ္ခံစားခ်က္ေတြက ေစလႊတ္လိုက္သလဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မသိႏိုင္ပါဘူး။ သိႏိုင္တာကေတာ့ စာနာမႈေပၚမွသာ ကရုဏာၿဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာပါ။

စာနာမႈၿဖစ္လာဖို႔ မွ်ေ၀ခံစားတတ္ရမယ္။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အတြင္းကမာၻကို ထိုးထြင္းသိၿမင္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့အခ်က္ပါပဲ။ အာရံုခံဆဲလ္ေတြဟာ သူတစ္ပါးရဲ႕ ဒုကၡကို ကိုယ့္ဒုကၡသဖြယ္ ရႈႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ၾကဥ္းေပးပါတယ္။

သူမ်ားအေၾကာင္းကို စိတ္၀င္တစား ေလ့လာၾကဖို႔လိုပါတယ္။ ခံစားခ်က္ခ်င္း နီးစပ္သြားေအာင္လည္း ၾကိဳးစားၾကရမယ္။ ဒါမွသာ သာမန္စာနာမႈ Sympathy ဟာ ကိုယ္တိုင္ၿဖစ္သလို ခံစားရမႈ Empathy အၿဖစ္ ေၿပာင္းလဲသြားႏိုင္မယ္။

လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ (ေပ်ာ္ရႊင္မႈ သို႔မဟုတ္ မႏွစ္ၿမိဳ႕ မႈကိုၿပတဲ့) မ်က္ႏွာအမူအရာကို လိုက္တုၾကည့္တဲ့အခါ ခုနကေၿပာတဲ့ ကိုယ္တိုင္ၿဖစ္သလို တစ္ေသြမတိမ္း ခံစားရမႈဟာ ပိုမိုအားေကာင္းလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ တစ္ဖက္သားအေပၚမွာ အာရံုစူးစိုက္ တုပေလေလ ပိုပိုၿပီး အားေကာင္းေလေလပါပဲ။


၁၉၀၉ ခုႏွစ္ေလာက္ကတည္းက အဂၤလိပ္စာေပထဲကို ေရာက္လာတဲ့ Einfuhlung ဆိုတဲ့ ဂ်ာမန္စကားလံုး တစ္လံုးရွိပါတယ္။ ခုေတာ့ အဂၤလိပ္လို Empathy လို႔ ၿဖစ္ေနပါၿပီ။ သူ႔ရဲ႕ မူရင္း အဓိပၸာယ္က “ထဲထဲ၀င္၀င္ ခံစားၿခင္း” entering into feelings တစ္ဖက္သားရဲ႕ ခံစားခ်က္ကို တတ္ႏိုင္သေရြ႕ တစ္ေသြမတိမ္း ထဲထဲ၀င္၀င္ တုပခံစားတာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အာရံုခံဆဲလ္ေတြ အားေကာင္းရင္ အားေကာင္းသေလာက္ စာနာမႈ ဆိုတာဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရင္ထဲကို ၿမန္ၿမန္ဆန္ဆန္ေရာက္လာတတ္ပါတယ္။

စိတ္ပညာမွာေတာ့ Empathy ဆိုတဲ့ စကားကို အဓိပၸာယ္ သံုးမ်ိဳးနဲ႔ ေၿပာဆိုသံုးစြဲေနၾကပါတယ္။ တစ္ပါးသူရဲ႕ ခံစားခ်က္ကို သိၿခင္း၊ တစ္ပါးသူခံစားသလို ခံစားၿခင္း၊ တစ္ပါးသူရဲ႕ ဆင္းရဲဒုကၡကို ကရုဏာနဲ႔ တံု႔ၿပန္ ကူညီၿခင္းတို႔ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီသံုးမ်ိဳးဟာ အစဥ္အတိုင္းပါပဲ - သတိထားမိတယ္၊ ခံစားရတယ္၊ ကူညီတယ္။

“ေမြးရာပါ ဗီဇစာနာမႈ” Primal Empathy ဟာ ဦးေႏွာက္တစ္ေနရာတည္းမွာ ၿဖစ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ အေၿခအေနေပၚ မူတည္ၿပီး ဦးေႏွာက္ရဲ႕ ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ႏိုးၾကားတက္ၾကြေစတာ ၿဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ ေပးပို႔သူရဲ႕ အေရးအရာဟာ လက္ခံသူရဲ႕ အေရးအရာ ၿဖစ္လာပါတယ္။ အေတြးေတြ ခံစားခ်က္ေတြကို ရွယ္ယာလုပ္လိုက္တာနဲ႔ပဲ ဦးေႏွာက္ႏွစ္ခုၾကားမွာ လက္ေရးတို Shorthand နဲ႔ ပံုတူေကာ္ပီကူးလိုက္သလို ၿဖစ္သြားပါတယ္။ အခ်ိန္ဆိုင္းစရာမလို၊ စကားလံုးေတြနဲ႔ ရွင္းၿပစရာ မလိုေလာက္ေအာင္ပါပဲ။


ေက်းဇူးတင္စြာၿဖင့္
yu ya

“ေ၀တစ္ေန႔ ေၾကြတစ္ေန႔”

သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ ဖုန္းဆက္လာသည္ “ငါတို႔ သူငယ္ခ်င္း လင္းေ၀ဟင္ေမာင္ ဆံုးသြားၿပီတဲ့..” ။

ဒီသတင္းကို ၾကားလိုက္ရသည့္ တဒဂၤအတြင္းမွာပင္ ကၽြန္ေတာ္ ၾကက္သီးေမြးညင္းထသြားတာကေတာ့ အမွန္ပင္ၿဖစ္ပါသည္။

ေ၀တစ္ေန႔ ေၾကြတစ္ေန႔။ ဘ၀၏ အႏၱိမအဆံုးခရီးမွာ ေၾကြလင့္ၿခင္းပါတကား။




အမွန္အတိုင္းဆိုရပါလွ်င္ ေသၿခင္းဓမၼသခၤါရေၿခသံကို ကၽြန္ေတာ္ အလန္႔တၾကား ေတြးေၾကာက္ေနမိၿခင္းမွာ ၾကာေနၿပီ ၿဖစ္ပါသည္။ တကယ္ေတာ့ ဒါဟာ သဘာ၀တရားမို႔ ေတြးထိတ္စရာလား။ စာေရးဆရာၾကီး Bertrand Russell ကေတာ့ သူ႔အၿမင္ကို ၾကည္လင္စြာ ဒီလိုေၿပာခဲ့ပါတယ္။
“လူအိုတစ္ေယာက္သည္ ေသၿခင္းတရားကို ေၾကာက္မည္မဟုတ္ပါ။ သူတန္ဖိုးထားေနေသာ အရာမ်ားသည္ ေရွ႔တြင္ ဆက္လက္ၿဖစ္ပြားေနမည္ၿဖစ္သည့္အတြက္ ေသၿခင္းတရားမွ ကင္းေ၀းပါလိမ့္မည္။ အားခြန္တို႔ ဆုတ္ယုတ္ကာ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း ၾကီးမားလာသည့္အခိ်န္တြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အနားယူရေတာ့မည္ဟူေသာ အေတြးသည္ မႏွစ္သက္စရာမဟုတ္။ ကၽြန္ေတာ္သည္ အလုပ္လုပ္ရင္းၿဖင့္သာ ေသသြားခ်င္ပါသည္။ ကၽြန္ေတာ္ ဆက္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ေသာ အရာတို႔ကို အၿခားသူမ်ားက ဆက္လက္လုပ္ၾကမည္ဟူေသာ အသိၿဖင့္ ေသသြားခ်င္ပါသည္။ ကိုယ္က စဥ္းစာရံုသာ စဥ္းစာခဲ့ေသာ အရာမ်ားသည္ တစ္ေန႔တြင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၿပီးသား ၿဖစ္လိမ့္မည္ဟူေသာ ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္မႈၿဖင့္ ကၽြန္ေတာ္ ေသသြားခ်င္ပါသည္” တဲ့။

ဘယ္ေလာက္ေကာင္းလိုက္တဲ့ အရသာရွိရွိ ႏူးႏူးညံ့ညံ့ေသနည္းလဲ။

ေက်းဇူးရွင္ မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီးကလည္း အေကာင္းဆံုးေနနည္းဟာ အေကာင္းဆံုး ေသနည္းပဲဟူသည့္ သေဘာဆန္ဆန္ ေဟာေၿပာညႊန္ၿပဆံုးမခဲ့ဖူးတာကို အမွတ္ရမိသည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘယ္လို အေကာင္းဆံုးေနနည္းေတြနဲ႔ စင္ၾကယ္ေသာ ေလာကၾကီးမွာ ေနခဲ့ပါသလဲ။ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြက တစ္ပံုတစ္ပင္ ၿဖစ္ပါသည္။



ဘ၀ဆိုတာ လွ်ပ္တစ္ၿပက္ သက္တံေကြးေကြးေလးေပၚမွာ စင္စင္ၾကယ္ၾကယ္ ေနထိုင္ၿဖတ္သန္းရင္း ၿမင့္ၿမင့္ၿမတ္ၿမတ္ ေသၿခင္းစခန္းသို႔ ေၿခလွမ္းၿပင္ဆင္ေနၾကသူေတြ အေၿမာက္အၿမားရွိပါသည္။ အဲဒီအထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အားလံုး ပါ၀င္ေနၾကမည္ ထင္ပါသည္။

ခုဆို...။

ဘာလိုလိုႏွင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို မွန္ထဲေသေသခ်ာခ်ာ ၾကည့္သည့္အခါ အရုပ္အေရာင္ေတြ ေရက်ကာ၊ ေန၀င္စဆံပင္ႏွင့္တကြ အရြယ္အသက္ကိုပါ ေဆးဆိုးက်ားကန္ထားရသည့္ အသြင္အၿပင္ကို ၿမင္ရေလၿပီ။ သို႔တိုင္... ဘာမုန္႔မွမက်က္ေသး။

ကမာၻၾကီးတစ္၀က္ ထမ္းထားသလို (၇) ရက္သားသမီးမ်ားႏွင့္လူေတြကို ၾကီးပြားခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ေဆာင္မေပးႏိုင္ေသာ္လည္း သူတို႔ႏွင့္ ေတြ႔လွ်င္ ရႊင္လန္းၾကည္သာ ၿပံဳးၿပဖို႔၊ သူတို႔ေၿပာတာကို နားေထာင္ဖို႔၊ ရိုးသားစြာ ခ်ီးမြမ္းေၿပာဆိုဖို႔၊ ေစတနာႏွင့္ တိုက္တြန္းအားေပးဖို႔ ကူညီႏိုင္တာကို ကူညီဖို႔ သို႔မဟုတ္ သူတို႔ စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ကိုယ့္ဘက္က လုပ္ေပးႏိုင္ေရးကိုပဲ ေတြးရင္ ေအးေအးသက္သာစြာၿဖင့္ ေလာကၾကီးကို ေနာက္ဆံုး ႏႈတ္ဆက္ထြက္ခြာသြားရန္ ႏွလံုးသြင္းေနမိပါသည္။

ဆႏၵမြန္ၿဖင့္
yu ya