Postmodern Education in Everyday Life

ဒီေဆာင္းပါးေလး ေရးသားရာမွာ understanding backward စိတ္ထားနဲ႔ ေရးသားတာမဟုတ္ဘဲ understanding forward စိတ္ထားနဲ႔ ေရးသားထားေၾကာင္း ၾကိဳတင္ အသိေပးလိုပါတယ္။ 'Understanding Backward' ဆိုတဲ့ စကားဟာ “အေသမွတ္ထားၿခင္း၊ တစ္ယူသန္အယူအဆမ်ား” ကို ဆိုလိုၿပီး၊ 'Understanding Forward' စကားဟာ အေတြးအေခၚ၊ စိတ္ကူးကို ဖြင့္ၿပီး နားလည္မႈ တည္ေဆာက္ၿခင္းကို ဆိုလိုပါတယ္။

မိသားစုနဲ႔ နိစၥဓူ၀ပညာေရး

ယခုကၽြန္ေတာ္ ေၿပာဆိုေဆြးေႏြးလိုတဲ့ အေၾကာင္းက နိစၥဓူ၀ အေတြ႔အၾကံဳထဲမွာရွိတဲ့ ပညာေရးရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ေတြပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ Informal Education ရဲ႕ လူ႔ဘ၀ အခန္းက႑ ၿဖစ္ပါတယ္။ ပို႔(စ္) ေမာ္ဒန္လူသားရဲ႕ ပညာေရးၿဖစ္စဥ္ နိစၥဓူ၀ကို ဆိုလိုပါတယ္။

ပထမဆံုးက “မိသားစု” နဲ႔ နိစၥဓူ၀ ပညာေရးအေၾကာင္း ၿဖစ္ပါတယ္။ ယခင္က မိသားစု သစ္ပင္ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္။

ေရွးက ၿမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ “အေဖ” ဟာ မ်ားေသာအားၿဖင့္ အိမ္ေထာင္တစ္ခုမွာ ေငြရွာသူ ၿဖစ္တယ္။ “အေမ”ဟာ အိမ္ေထာင္ ထိန္းသိမ္းသူၿဖစ္တယ္။ သားသမီးဟာ အေဖ၊ အေမရဲ႕ ၾသဇာအာဏာေအာက္မွာ ေနထိုင္ ၾကီးၿပင္း လူလားေၿမာက္ရသူ ၿဖစ္ပါတယ္။ အခု ပို႔(စ္)ေမာ္ဒန္ကာလမွာ မိသားစုရဲ႕ ပုံသ႑ာန္ဟာ နည္းနညး္ေလး ေၿပာင္းလာပါတယ္။ စီးပြားေရးကို အေဖေရာ၊ အေမေရာ၊ သားသမီးေတြပါ စြမ္းေဆာင္လာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိသားစုရဲ႕ ပါ၀ါေ၀မွ်ပံုစံဟာ ပို႔(စ္)ေမာ္ဒန္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေၿပာင္းလဲသြားပါ ေတာ့တယ္။ အေဖ၊ အေမ၊ သားသမီးေတြရဲ႕ ဘ၀အေတြ႔အၾကံဳဟာ တစ္ေယာက္တစ္မ်ိဳးစီ ၿဖစ္ေနၿပီး အသိဥာဏ္ တည္ေဆာက္မႈဟာလည္း ကြဲၿပားစြာ တည္ရွိေနပါတယ္။ သေဘာက ဖခင္၊ မိခင္ဟာ သားသမီးဆီကေန အသိဥာဏ္၊ ဗဟုသုတကို ရရွိႏိုင္တဲ့ အေနအထားမ်ိဳး ရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိသားစုပံုစံဟာ နည္းနည္းေလး ေၿပာင္းသြားပါတယ္။ အထက္ေအာက္ (Hierarchy) ပံုစံကေန မ်ဥ္းေၿဖာင့္သေဘာကို ေဆာင္လာပါတယ္။ အသိဥာဏ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈလမ္းေၾကာင္းက အၿပဳသေဘာ အဆက္အသြယ္ (Positive Interaction) အေပၚ ပိုမိုၿပီး အမွီ ၿပဳလာပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ Relationship (ဆက္ႏြယ္ဆက္ဆံမႈ) ပံုစံမွာ -
(၁) အၾကံဥာဏ္ေပးၿခင္း (Suggestion)
(၂) အသိဖလွယ္ၿခင္း (Exchange of Thought/Knowledge)
(၃) ညွိႏႈိင္းၿခင္း (Negotiation)
(၄) ေဆြးေႏြးၿခင္း (Discussion)
(၅) စုေပါင္းဆံုးၿဖတ္ၿခင္း (Group Desicion Making)
(၆) တစ္ဦးခ်င္းစီကို ေလးစားရၿခင္း (Respect on Individuality)
(၇) ေ၀မွ်ၿခင္း (Sharing)
(၈) အသိေပးၿခင္း (Giving Information)
(၉) ေ၀ဖန္ၿခင္း (Critique) (Critique သည္ ေကာင္းေသာ ေ၀ဖန္မႈၿပဳၿခင္းၿဖစ္သည္။ Criticism မဟုတ္ပါ)
(၁၀) တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး ပြင့္လင္းေသာ နားလည္မႈေပၚ အေၿခခံၿခင္း (Based on Understanding Forward)

စတဲ့ လကၡဏာေတြဟာ ပို႔(စ္)ေမာ္ဒန္ မိသားစု လကၡဏာေတြပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။ လကၡဏာရပ္ ေတြဟာ မိသားစု အတြင္း ဆက္ဆံေရးေတြၿဖစ္တဲ့ -

(၁) စကားေၿပာၿခင္း
(၂) ရုပ္ရွင္အတူၾကည့္ၿခင္း
(၃) ေငြေၾကးသံုးစြဲၿခင္း
(၄) ပညာေရးရွာေဖြမႈ (Schooling)
(၅) ၿပႆနာရပ္မ်ားကိုင္တြယ္ေၿဖရွင္မႈ
(၆) အစားအေသာက္ေရြးခ်ယ္မႈ
(၇) ခရီးထြက္မႈ

စတဲ့ ေနရာေတြမွာ ရွိေနရမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာအားၿဖင့္ အာလပ္ရက္ ခရီးထြက္ဖို႔ ဆံုးၿဖတ္တဲ့အခါ ဖခင္တစ္ေယာက္တည္းရဲ႕ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္မဟုတ္ဘဲ မိခင္၊ သားသမီး အားလံုးအတြက္ အက်ိဳးလည္းရွိ၊ သေဘာလည္းတူ၊ ေပ်ာ္လည္းေပ်ာ္ရမယ့္ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ေတြခ်ဖို႔ တုိင္ပင္ၿခင္း၊ ညွိႏႈိင္းၿခင္း၊ အေတြ႕႔အၾကံဳ ဖလွယ္ၿခင္း စတာေတြကို ၿပဳလုပ္ရတာ ၿဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ မ်က္ေမွာက္ကာလ ပို႔(စ္)ေမာ္ဒန္ မိသားစုဟာ အထက္ေအာက္ သေဘာထက္၊ မ်ဥ္းေၿဖာင့္သေဘာ စီးဆင္းမႈကို ပံုေဖာ္ၿပီး အထက္ေအာက္သေဘာရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈကို မဖ်က္ဆီးရပါဘူး။ ဆိုလိုတာက အေဖ၊ အေမဟာ အေဖအေမရဲ႕ ေနရာမွာပဲ ရွိၿပီး သိမႈ စီးဆင္းမႈသေဘာ ေၿပာင္းသြားတာကို ေၿပာတာပါ (The process of educational awareness in the pattern of a straight line) ။ ဒါဟာ Globalization နဲ႔အတူ မိသားစုယူနစ္ ေၿပာင္းသြားတဲ့ ပညာေရးၿဖစ္စဥ္၊ နိစၥဓူ၀ ပညာေရးၿဖစ္စဥ္ထဲက မိသားစုဘ၀ ၿဖစ္ပါတယ္။

စာဖတ္သူရဲ႕ မိသားစုကို ေလ့လာၾကည့္ပါဦး။ ဒါေတြ ၿဖစ္ေနမွာ ေသခ်ာပါတယ္။

*********

Light Magazine မွာ “ပံုဂံဆည္းဆာ”ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ဘာသာၿပန္ၿပိဳင္ပြဲအတြက္ ပထမဦးဆံုးဆုလက္ေဆာင္ ရထားတဲ့ စာအုပ္ကေလးထဲက အေၾကာင္းအရာတစ္ခ်ိဳ႕ ကို ဗဟုသုတအလို႔ငွါ ေကာက္ႏႈတ္ တင္ၿပ ေပးလိုက္ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။

ေက်းဇူးတင္စြာၿဖင့္
yu ya